Çocuklarda Paraziter Hastalıklar

Çocuklar sağlıklı beslenme koşullarına rağmen her yıl olması gerektiği gibi bir büyüme gösteremiyorsa bu durum bağırsak parazitlerine işaret ediyor olabilir. Bağırsak parazitleri, ülkemizde yaygın şekilde karşımıza çıkan sağlık sorunlarından biridir. Çocuklarda gelişme süreçlerine zarar veren bağırsak parazitleri önemli bir risktir. Özellikle oyun oynarken v.s ellerini ağızlarına götürme alışkanlığı bulunan çocukların parazitlere maruz kalma riski daha yüksektir.

Bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı temizlik koşulları, çevresel faktörler, iklim, beslenme alışkanlıkları ve sosyo-ekonomik durumlara göre şekillenebilmektedir. Yiyeceklerin hazırlanması veya muhafaza edilmesinde yapılan hatalar, parazitlerin görülme sıklığını da arttırmaktadır. Çiğ tüketilen işlenmiş gıdalar veya yeterince temizlenmeyen çiğ sebze ve meyveler çocuk sağlığı ve toplum sağlığı açısından önemli risk oluşturur. Su kaynaklarındaki kirlilik veya parazit yumurtaları barındıran tekstil ürünleri bulaşıcı hastalıkların yayılmasında etkili olabilmektedir.

Çocuklarda paraziter hastalıklar karın ağrıları, makat bölgesinde kaşıntı, kilo kaybı, diş gıcırdatma, gaz ve aşırı salya üretimi gibi bazı belirtilere neden olabilir. Parazitin türüne göre cilt döküntüleri, alerjik reaksiyonlar ve büyüme geriliği gibi durumlar da meydana gelebilmektedir.

Parazitlerin yol açtığı semptomlar, enfeksiyonun türüne göre farklı zamanlarda kendini gösterebilmektedir. Örnek vermek gerekirse; kıl kurdu enfeksiyon ortalama iki ay içerisinde kendisini gösterebilir. Buna karşın sığır tenyası üç ay, domuz tenyası ise bir yıla kadar uzanan bir dönemde etkisini gösterebilir. Eğer çocuğunuzda bu ve benzeri semptomlarla karşılaşırsanız dışkı numunesinden parazit taraması yapılması gerekir. Tarama sonuçlarına bakılarak en uygun tedavi doktor tarafından planlanır. Parazitler bulaşıcı olduğu için tedavi sürecine ailenin de katılması ve tedbirleri uygulaması gerekir. Çocuklarda paraziter hastalıklar çoğu zaman özel bir beslenme gerektirmez. Ancak paraziter hastalıkların tedavisinde hijyen ve temizlik en önemli faktörlerdir. Özellikle bebek yetiştiren anne ve babaların el hijyenine azami özen göstermeleri ve tırnaklarını kısa tutmalarında fayda vardır. Tuvalet temizliği esnasında anüse dokunulmaması da önem verilmesi gereken bir başka konudur. Ailelerin çoğu zaman ihmal ettiği bu gibi durumlar, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Çocukta meydana gelen paraziter hastalıklarla ilgili bilinmesi gerekenleri Adana’da hastalarına hizmet veren Uzman Çocuk Doktoru Sena Kara Öncü anlattı. 

Bağırsak Paraziti Nedir?

Bağırsak parazitli enfeksiyonları genellikle gözle görülemeyecek boyuttaki parazit yumurtaların ağız yolu ile alınmasının sonucunda ortaya çıkar. Parazit yumurtaları ağız yolu ile vücuda alındıktan sonra sindirim sistemine ulaşır. Burada gelişen parazitler gözle görülebilecek boyuttaki kurtçuklara dönüşür. Kurtçuklar çocuğun sindirim sisteminde yaşamaya başlar ve parazit enfeksiyonu meydana getirirler. Bu gibi paraziter enfeksiyonlar tedavi edilebilir niteliktedir ancak tekrarlama riski bulunur. Bu yüzden ailelerin paraziter hastalıklara karşı tetikte olması, her daim çocuğun hijyenini gözetmesi gerekir. Parazitler hastalıkların belirtileri gözlendiğinde zaman kaybetmeden harekete geçilmeli ve olası ciddi sağlık sorunlarının önüne geçilmelidir.

Çocuklarda Paraziter Hastalıkların Belirtileri

Uyku sırasındayken ağızdan fazla miktarda salya akması çocuklarda yaygın şekilde karşımıza çıkan bir paraziter hastalık belirtisidir. Bununla birlikte mide bulantısı ve kusma da paraziter hastalıkların yol açabileceği semptomlar arasındadır. Eğer çocuğunuz şiddetli karın ağrılarından şikayetçiyse, iştah kaybı ve halsizlik yaşıyorsa paraziter hastalıklardan şüphelenebilirsiniz. Bunun yanı sıra çocuğun kilo almak bir yana kilo kaybetmeye başlamışsa bu da endişelenmeniz gereken bir durumdur.

Zamanında tedavi edilemeyen bağırsak parazitleri çocukların sağlığını ciddi biçimde tehdit eder. Parazitlerin türüne göre bağırsak tıkanıklığı, cilt döküntüleri, büyüme geriliği, ağır organ hasarı, anemi, dalak ve karaciğer büyümesi gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu yüzden çocuklarda bu gibi belirtilerle karşılaşıldığında zaman kaybetmeden uzman bir doktora başvurmanızda yarar vardır. 

Çocuklarda Paraziter Hastalık Tanısı

Paraziter hastalıklara dair kesin bir tanı konulabilmesi için ilk olarak dışkı analizine başvurulur. İlk uygulanan testte parazit ya da parazit yumurtalarına rastlanmazsa bu test üç defa tekrar edilebilir. Özellikle kıl kurdu enfeksiyonları mevcutsa, çocuk uyurken huzursuzluk hissederse altını kontrol etmek gerekir. Ortalama bir santimetre büyüklüğünde açık renkli kıl kurduna rastlanabilir. Kul kurtları geceleri yumurtalarını bırakmak için makat bölgesine doğru ilerler. Bu da çocuğun ciddi kaşıntı şikayeti yaşamasına neden olur. Tüm bu veriler parazitlerin varlığını tespit etmek için doktora ışık tutar. Parazit yumurtaları, makattan şeffaf bant ile alınan numunelere uygulanan testlerle de fark edilebilir.

Parazitin türünü tespit etmek ve en doğru tedavi planlamasını yapmak ve uygulamak için önem taşır.  Ailenin de tedavi sürecinde aktif rol alması gerekir. 

Çocuklarda Paraziter Hastalık Tedavisi

Parazitin türünün saptanması tedavinin en önemli adımıdır. Zira tedavide kullanılacak ilaçların dozu parazitin türüne göre belirlenir. Tedavinin ne kadar süreceği de parazitlerin direnç düzeyine göre şekillenir. Dirençli parazitlerde tedavi uzun sürerken yeterince dirençli olmayan parazitler çok daha kısa sürede tedavi edilebilmektedir.

Kıl kurdu ve benzeri parazitlerin yer aldığı vakalarda, aile üyeleri de hiçbir belirti göstermese bile tedavi olmalıdırlar. Zira paraziter hastalıkların bulaşıcı niteliği çok yüksektir. Tüm aile bireyleri tedaviye dahil edildiğinde, paraziter enfeksiyonun yineleme ihtimali de azalmaktadır.

Çocuklarda Görülen Parazit Çeşitleri Nelerdir?

Çok sayıda parazit türü çocuklarda paraziter hastalıkların gelişmesine neden olabilmektedir. Bu parazitler arasında tenyalar, amipler, kıl kurdu, kamçı kurdu, yuvarlak solucanlar, çengelli kurtlar sayılabilir. Bu parazitlerin her biri çocuğun vücudunda farklı etkilere neden olarak sağlık problemlerine yol açabilir. Kıl kurdu, çocuklarda en yaygın görülen parazitlerden biri kıl kurdudur. Kamçı kurdu, çocuğun bağırsaklarında ciddi problemlere neden olabilir. Buna karşın yuvarlak solucanlar çoğu zaman vücudun besin emilimi süreçlerine zarar verir. Et tüketimi yoluyla insanlara bulaşabilen tenyalar ise son derece ciddi enfeksiyonlara yol açar. Amipler ve giardia ise su kaynaklarından bulaşan ve çocuğun sindirim sistemine zarar veren parazitler olarak öne çıkar. Her bir parazit çocuğun vücudunda farklı etkilere yol açar. Bu yüzden her birinin bulaşma şekli ve tedavi yöntemi de birbirinden farklılık gösterir. Bu nedenle parazitin türünün doğru tespit edilmesi, doğru tanı ve tedavinin uygulanması büyük önem taşır.

Çocuklar Parazitlerden ve Paraziter Hastalıklardan Nasıl Korunur?

Çocuklara el yıkama ve diğer hijyen alışkanlıklarının mümkün olduğunca erken kazandırılması gerekir. Ellerini düzenli olarak, doğru şekilde yıkayan ve tırnakları kısa tutulan çocuklarda bağırsak parazitleri de dahil pek çok sağlık sorunundan korunmak mümkündür.

Özellikle tuvalet sonrası, yemek öncesi veya oyun sonrası ellerin yıkanması önemli bir koruma sağlar.

Çocukların bakımı ile ilgilenen ebeveyn veya bakıcının tırnaklarının kısa tutulması ve hijyen kurallarına dikkat etmesi paraziter hastalıklara karşı çok etkilidir. Çocuğa verilen suyun temizliği ve kalitesi de paraziter hastalıklar açısından önemlidir. Bu yüzden çocuğunuza mümkün olan en kaliteli suyu vermeye özen gösterin. Çiğ sebze ve meyveler çocuğa verilmeden önce iyice yıkanmalı, et ve et ürünlerinin de iyi pişmiş şekilde çocuğa verilmesi gerekir.

Evde değilken temizliği konusunda şüpheli olduğunuz su kaynaklarını ve hijyenik durumundan emin olmadığınız çiğ meyve ve sebzeleri çocuğunuza kesinlikle vermeyin. Çoğun çarşaflarının ve oyuncaklarının temizliğinden emin olmanız da paraziter hastalıklara karşı alabileceğiniz önlemlerden biridir.

Kıl kurdu ve benzeri parazit yumurtalarının güneş ışınlarına karşı hassas olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden çocuğunuzun odasının güneş ışığı almasına özen gösterin. Tüm bu önlemler çocuğunuzun paraziter hastalıklara yakalanma riskini azaltmanızı sağlar.