Çocuklarda Laktoz İntoleransı

Çocuklarda laktoz intoleransı, çocuğun vücudunun laktozu olması gerektiği gibi sindirememesinden kaynaklanır. Bu hastalık çoğunlukla mideye laktaz enziminin yeterli miktarda ulaşamamasından kaynaklanır. Yani süt şekeri olarak tanımladığımız laktozun yeterince sindirilememesi laktoz intoleransı olarak adlandırılır. Çoğu zaman içerisinde laktoz barındıran gıdaların tüketilmesinden sonra yarım saat ila iki saat sonrasında etkileri görülmeye başlar. Çocuklarda laktoz sindiriminde bir sorun olup olmadığının anlaşılması için iki hafta süresince süt ve süt ürünü tüketmemesi istenir. Bu süre zarfında eğer belirtiler devam etmiyorsa laktoz intoleransından şüphe edilebilir. Laktoz, yapısı itibari ile süt ve süt ürünlerinde yer alan karmaşık bir şekerdir. İnek sütü, anne sütü ve diğer süt ürünlerinde yer alan laktoz, bebek mamalarının da yaklaşık yüzde yedilik bölümünü teşkil eder. Laktaz enzimi, laktozu parçalar ve vücudun bu şekeri kullanabilmesini sağlar. 

Bebeklerin sağlıklı gelişimi için büyük önem taşıyan laktoz bebeklerin enerji gereksiniminin yaklaşık olarak yüzde 40’ını karşılamaktadır. Bunun yanı sıra bebeğin demir ve kalsiyum emiliminde de önemli bir işlevi vardır. Çocuklarda laktoz intoleransının nedenlerini, belirtilerini, tanı ve tedavi yöntemlerini Adana’da hastalarına hizmet veren Uzman Çocuk Doktoru Sena Kara Öncü anlattı.

Çocuklarda Laktoz İntoleransının Nedenleri

Laktoz intoleransı olgularının üç temel nedeni vardır. Bunları tek tek incelememiz gerekirse:

Hipolaktazi

Hipolaktazi durumu, çocuğun laktaz enzimlerinin zaman içerisinde azalmasının sonucunda oluşur. Bu genetik bir durum olmakla birlikte insanların yaklaşık yüzde yetmişlik bölümünde karşımıza çıkar. Hipolaktazi belirtileri çoğu zaman beş yaş civarında görülmeye başlar. Fakat gençlikte ve genç yetişkinlik döneminde çok daha belirgin bir hale gelir. Çocuklar, çoğu zaman düşük miktardaki laktozu tolere edebilmektedirler.

Konjenital Laktaz Eksikliği

Konjenital laktaz eksikliği doğuştan gelen bir durumdur ve bebekte hiç laktaz enzimi bulunmamasını ifade eder. Konjenital laktaz eksikliği genetik bir problemdir ancak buna karşın oldukça nadiren rastlanır. Bu sorunu yaşayan bebeklerde, ciddi ishal problemlerine rastlanır. Bu bebeklerin sağlıklı şekilde büyüyüp gelişebilmeleri için doğumdan itibaren özel bir beslenme planı uygulanmalıdır.

İkincil Laktoz İntoleransı

Bu durum çocuğun sindirim sisteminin zarar görmesinin neticesinde oluşur. Kısa süreli ve birkaç hafta içerisinde kendiliğinden iyileşebilen bir sağlık sorunudur. Bunun yanı sıra çölyak hastalığı da ikincil laktoz intoleransına yol açabilmektedir. Laktoz intoleransına neden olan faktör tespit edilip doğru tedavi uygulandığında laktoz intoleransı da daha az sorun oluşturmaya başlar.

Çocuklarda Laktoz İntoleransının Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde ve çocuklarda laktoz intoleransı kaynaklı oluşabilecek semptomlar şu şekildedir:

• Gaz
• İshal
• Mide bulantısı
• Şişlik
• Karın ağrısı

Bebeklerde;

• Pişik
• Kilo alamama
• Emme güçlüğü
• Huysuzluk

Fakat bu belirtilerin gözlenmesi her daim laktoz intoleransı bulunduğu anlamı taşımaz. Bu semptomlar sağlıklı şekilde anne sütü içen bebeklerde de gözlenebilmektedir. Eğer çocuğunuzda laktoz intoleransından şüphelenmenize neden olacak belirtiler fark ediyorsanız, uzman bir doktora başvurmanız gerekir.

Bunun yanı sıra laktoz intoleransı, çoğu zaman farklı gıda alerjileri ile karıştırılabilmektedir. Gıda alerjilerinin yaygın belirtileri arasında ishal, egzama, kusma gibi durumlar vardır. Bu belirtiler ile laktoz intoleransı arasında herhangi bir ilişki yoktur. Bu yüzden kesin tanı için zaman kaybetmeden uzman doktora başvurmak gerekir.

Çocuklarda Laktoz İntoleransı Tanısı

Laktoz intoleransının tanısında kullanılan iki temel yöntem vardır. Bunlardan ilki hidrojen nefes testidir. Hidrojen nefes testi çocuğun nefesindeki hidrojen düzeyini ölçer. Laktoz intoleransı yaşayan çocukların nefesindeki hidrojen seviyeleri daha yüksektir. Fakat bu test bebeklerde kullanıma uygun değildir. Diğer bir yöntem ise eliminasyon diyetidir. Eliminasyon diyeti çocuğun beslenmesinden laktoz içeren gıdaların çıkarılması ve iki hafta süresince semptomların gözlenmesini kapsar. Eğer çocuk laktozlu gıdaları tekrar tükettiğinde semptomlar yeniden oluşuyorsa laktoz intoleransı tanısı konulur.

Laktoz intoleransı ve gıda alerjilerinin belirtileri bazen benzerlik gösterebileceği için kesin tanı koymak zorlaşabilmektedir.

Çocuklarda Laktoz İntoleransı Tedavisi

Laktoz intoleransı tanısı konulan çocuklar ve gençlerin beslenme rutinlerindeki laktoz miktarını azaltmaları gerekir. Laktoz intoleransı bulunan çocuklar için önerilebilecek bazı gıdalar vardır. Örneğin mozarella, parmesan, hellim ve çedar gibi laktoz oranı düşük peynirler tüketilebilir. Yoğurt içeriğinde bulunan probiyotik bakteriler, laktozun parçalanmasını ve daha kolay sindirilmesini sağlar. Bu yüzden laktoz intoleransı olsa bile çocuklar yoğurt tüketebilirler.

Bunun yanı sıra, kalsiyum ile zenginleştirilmiş soya ürünleri de tüketilebilmektedir. Örneğin soya dondurması, soya sütü, soya peyniri ve soya yoğurdu benzeri ürünler laktoz intoleransı olan çocukların beslenmeleri için iyi bir alternatiftir. Laktozsuz süt kullanımında da bir sakınca yoktur. Tereyağı ve krema benzeri ürünlerin içeriğinde düşük miktarda laktoz barındırır. Bu yüzden yemeklerin içinde tüketildiğinde ciddi bir soruna yol açmaz. Laktoz intoleransı olan çocukların tahıl, ekmek, et, sebze ve meyve tüketmesinde herhangi bir sakınca yoktur.

Tam yağlı sütlerin laktoz emilimi daha kolay olabilmektedir. Bu yüzden tam yağlı sütler de ölçülü şekilde tüketilebilir.

Fakat laktoz intoleransı olan çocukların dikkatli olması gereken bazı yiyecekler de vardır. Örneğin sütlü dondurmalar ve tatlılar içeriğinde laktoz olabileceği için tüketilmeden önce mutlaka etiketlerinin okunması gerekir. Krem peynir, işlenmiş peynirler, hazır patates püreleri, bisküviler, kekler, hazır çorbalar, mayonez ve sütlü çikolatalar da uzak durulması veya dikkat edilmesi gereken besinler arasındadır. 

Bebeklerde Aşırı Laktoz Yüklenmesi

Laktoz aşırı yüklenmesi ve laktoz intoleransı birbirinden farklı olgulardır. Aşırı laktoz yüklenmesi olgularında laktaz enziminde herhangi bir problem olmaz. Aksine bir defada çok fazla laktoz alınması ve bunun tamamının sindirilememesi hali aşırı laktoz yüklenmesi olarak ifade edilir.

Laktoz aşırı yüklenmesi halinde şu durumlarla karşılaşılabilir:

• Annelerin doğum sonrası süt miktarının artması
• Emzirme sırasında memenin tam olarak boşaltılmadan değiştirilmesi
• Kısa süreli ve sık sık emzirme
• Bebeğin daha fazla süt tüketmeye başlamaları
• Eğer bebeğinizde aşırı laktoz yüklenmesine dair belirtilere rastlıyorsanız her iki memeden yeterince emzirmeye özen gösterin. Meme değiştirmeden önce memenin tam olarak boşalmasını bekleyin.