Çocuklarda Rutin Tarama Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

Çocukların bedensel ve zihinsel açıdan sağlıklı büyüyebilmeleri adına, belirli periyotlarla gerçekleştirilen doktor kontrolleri oldukça değerlidir. Bu düzenli sağlık kontrolleri ile çocukların ağırlık, boy uzunluğu ve baş çevresi gibi ölçümleri sistemli olarak alınır ve büyüme ile gelişim aşamaları yakından izlenir. Böylelikle olası gelişim gerilikleri ya da sağlık sorunları erken dönemde fark edilebilir. Çocuk hasta olmasa bile bu kontrollerin yapılması, olası risklerin önüne geçilmesini sağlar. Doktorlar, çocuğun ihtiyaçlarına göre kontrollerin sıklığını artırabilir.

Çocuklar Hangi Sıklıkta Doktora Götürülmeli?

Yeni doğan bir bebekten itibaren çocukluk döneminin sonuna kadar, düzenli aralıklarla sağlık kontrolü yapılması gerekir. Bu izlem programı; doğumda ilk muayeneyle başlar, ardından taburcu olurken ve ilk 72 saat içinde bir değerlendirme yapılır. Daha sonra sırasıyla 7-14 günlük dönemde, 1. ay, 2. ay, 3. ay, 4. ay, 5. ay, 6. ay, 7. ay, 8. ay, 9. ay, 10. ay, 11. ay ve 12. ay kontrolleri gerçekleştirilir. 15., 18. ve 21. ayda yapılan muayenelerin ardından, 2 yaşına ulaşan çocuklar 5 yaşına kadar her 6 ayda bir, 5-18 yaş arasındakiler ise yılda bir kez değerlendirilmelidir.

Sağlıklıyken Bile İzleyin

Birçok ebeveyn, çocukları hasta olmadığında sağlık kontrolünü gereksiz görse de aslında bu izlem dönemleri, gizli ilerleyen rahatsızlıkların erkenden teşhis edilmesini sağlar. Rutin kontroller; anemi, D vitamini eksikliği, skolyoz gibi ortopedik sorunlar, işitme problemleri, kalp rahatsızlıkları ya da sessiz seyreden idrar yolu enfeksiyonları gibi durumların erken fark edilmesini sağlar. Özellikle aşı dönemleri tamamlandıktan sonra, kontrollerin ihmal edilmemesi gerekir. Çünkü büyüme dönemleri kendine has değişimlerle birlikte gelir ve bu dönemler dikkatli izlenmelidir.

Doğum Sonrası Sağlık Kontrolü

Bebeğin doğumunu takip eden ilk muayenede; ağırlık, uzunluk ve baş çevresi ölçülerek temel sağlık durumu değerlendirilir. Yeni doğan döneminde ortaya çıkabilecek çeşitli sağlık sorunlarını erken aşamada belirlemek amacıyla bazı tarama uygulamaları yapılır. Bu tarama uygulamaları sayesinde, kalıtsal ya da metabolizma kaynaklı bazı rahatsızlıklar henüz belirti vermeden önce tespit edilebilir. Doğumdan hemen sonra, yenidoğanlara Hepatit B enfeksiyonunu önlemek için ilk aşı dozu uygulanmaktadır. İlk kontrollerde annenin emzirme süreci hakkında bilgilendirilmesi sağlanır ve yeni doğan bebeğin bakımına dair önemli noktalar aktarılır.

Hangi Tetkik ve İncelemeler Yapılmaktadır?

Yeni doğmuş bir bebekte; işitme testi, kalça ultrasonu, görme kontrolü, nörolojik muayene ve vücut ölçümleri yapılır. Bununla birlikte, kan grubu tespiti, K vitamini desteği, yenidoğan sarılığına karşı kan testleri gibi uygulamalar da bu dönemde gerçekleştirilir. Tüm bu işlemler, bebeğin yaşamının ilk günlerinde olası bir sağlık problemini erkenden fark etmeyi amaçlar.

6 - 8 Aylık Sağlık Kontrolleri

Bu dönemdeki muayeneler, bebeğin hem fiziksel hem de sosyal gelişimini anlamaya yönelik yapılır. Beslenme alışkanlıklarında katı gıdaya geçiş, uyku düzeni, motor beceriler ve sosyal etkileşimler değerlendirilir. Aileler, dil gelişimi ya da diş çıkarma gibi konularla ilgili uzman görüşü alabilir.

18. Ay Sağlık Kontrolleri

18 aylık bir çocuk, artık çevresini daha aktif şekilde keşfeder. Bu dönemde yapılan sağlık kontrolü; çocuğun konuşulanları anlayıp tepki verip vermediğini, yürüyüşünü, oyun oynama davranışlarını ve ince motor becerilerini kapsar. Ayrıca, tuvalet eğitimi için uygun zaman dilimi bu kontroller sırasında değerlendirilir. Doktorlar, çocuğun hareketli oyunlar sırasında vücut koordinasyonunu ve kas gelişimini de gözlemler.

2. ve 3. Yaş Sağlık Kontrolleri

İkinci ve üçüncü yaşlar, dil gelişimi ve bireyselleşmenin başladığı kritik bir dönemdir. Bu kontrollerde, çocuğun konuşma seviyesi, sosyal etkileşimleri, görsel ve işitsel algısı gözden geçirilir. İnce motor (çizim, giyinme) ve kaba motor (koşma, zıplama) becerileri değerlendirilir. Ayrıca, bu yaş grubunda çocukların renkleri ayırt etme, şekilleri çizme veya basit yönergeleri yerine getirme gibi bilişsel yetenekleri de gözlemlenir. Bu süreçte ebeveynlerin çocuğun davranışları, konuşma gelişimi ya da öğrenme kabiliyeti ile ilgili endişeleri varsa, uzmanla paylaşmaları önerilir.

Bebeklerin 2 Yaşına Kadar Kan Sayımı Yapılmalıdır

9 ila 12 aylık dönem, bazı temel laboratuvar tetkiklerinin yapılması için ideal bir zaman aralığıdır. Bu dönemde tam kan sayımı, demir, B12 ve D vitamini düzeyleri ile birlikte tam idrar tahlili önerilir. Ayrıca, 2 yaşına yaklaşan çocuklarda tekrar bir değerlendirme yapılarak, büyüme ve gelişmenin sağlıklı seyrine devam edip etmediği kontrol edilir.

Hangi Tetkik ve İncelemeler Yapılıyor?

Bu yaş aralığında büyümeyi etkileyen faktörlerin ortaya çıkarılabilmesi için çeşitli testlere başvurulur. Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, çölyak taramaları, idrar ve dışkı tahlilleri, hormon düzeyleri ve kemik yaşı ölçümü gibi tetkikler bu değerlendirmelerde yer alır. Gerekli görülmesi halinde genetik hastalıklara yönelik detaylı analizler de yapılabilir.

4. ve 5. Yaş Sağlık Kontrolleri

Anaokulu veya kreş gibi sosyal çevreye geçişin başladığı bu dönemde, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişim düzeyleri tekrar gözden geçirilmelidir. Çocuğun görsel, işitsel ve dil gelişimi ayrıntılı şekilde değerlendirilerek olası sorunlara karşı erken farkındalık sağlanır. Ayrıca bu kontroller, çocuğun grup içindeki davranışları, uyum yeteneği ve kişisel bağımsızlık düzeyi hakkında fikir verir.

Hangi Tetkik ve İncelemeler Yapılıyor?

Bu yaş döneminde yapılan sağlık taramaları; kan testleri, idrar analizleri ve büyüme gelişme değerlendirmeleri içerir. Eğer çocuğun büyüme hızında bir yavaşlama veya farklılık fark edilirse, hormon analizleri ya da genetik tetkikler gündeme gelebilir. Ayrıca, geçmişte geçirilen hastalıklar ya da ailenin genetik geçmişi doğrultusunda özel testler yapılması gerekebilir.

6-18 Yaş Okul ve Ergenlik Dönemi

Okula başlayan çocuklar, artık sosyal ve zihinsel anlamda daha kompleks bir evreye geçer. Bu süreçte, öğretmenlerin gözlemleri de sağlığın izlenmesi açısından önemli hale gelir. Duygusal gelişimin hızlandığı ergenlik yıllarında, çocukların hormon düzeylerinde belirgin dalgalanmalar görülebilir. Bu nedenle, düzenli sağlık kontrolleriyle hem fiziksel hem de ruhsal değişimler değerlendirilmelidir.

Bu dönemde, çocukların diş gelişiminin normal seyredip seyretmediği ve ağız hijyeninin uygun düzeyde olup olmadığı titizlikle değerlendirilmelidir.Sporla ilgilenen çocuklara özel kalp muayeneleri de önerilebilir. Ergenlik dönemi boyunca çocukların kemik sağlığı, büyüme plaklarının durumu ve hormonal denge takip edilmelidir. 10 ila 16 yaş arasındaki bireylerin, herhangi bir belirti olmasa bile en fazla iki yılda bir genel sağlık değerlendirmesine alınması önerilir.