Çocuklarda Boy Kısalığı

Çocuklarda boy kısalığı, ailelerin endişe duyduğu gelişim sorunlarından biridir. Bir çocuğun yaşıtlarına göre belirgin şekilde kısa olması, altında yatan bir sağlık sorununun işareti olabilir.

Çocuklarda Boy Kısalığı Nedir?

Boy kısalığı, çocuğun boyunun yaşına ve cinsiyetine göre yüzde 3’lük dilimin altında kalması olarak tanımlanır. Yani bir çocuğun boyu, aynı yaştaki 100 çocuktan 97’sinden daha kısa ise bu durum "boy kısalığı" olarak değerlendirilir.

Çocuklarda Boy Kısalığının Nedenleri Nelerdir?

1. Fizyolojik Nedenler (Normal Varyasyonlar)

• Genetik (ailesel) boy kısalığı: Anne-baba kısa boyluysa çocukta da benzer bir boy gelişimi olabilir.
• Büyüme gecikmesi (konstitüsyonel gecikme): Çocuk geç yürür, geç ergenliğe girer ve nihayetinde normal boya ulaşabilir.

2. Patolojik Nedenler

• Büyüme hormonu eksikliği
• Tiroid bezi bozuklukları (hipotiroidi)
• Kronik hastalıklar (kalp, böbrek, karaciğer hastalıkları)
• Beslenme yetersizlikleri
• Kemik ve iskelet sistemi hastalıkları
• Genetik sendromlar (Turner, Noonan gibi)

Çocuklarda Boy Kısalığının Belirtileri Nelerdir?

Çocukta şu durumlar gözlemleniyorsa bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır:

• Büyüme eğrisinde duraksama ya da düşüş
• Yıllık boy uzamasının 4 cm’nin altında olması
• Yaşıtlarına göre bariz kısa görünüm
• Ergenliğin gecikmesi
• Ailede kısa boy öyküsü olmamasına rağmen çocuğun boyunun çok kısa kalması

Çocuklarda Boy Kısalığı Nasıl Teşhis Edilir?

1. Büyüme Takibi ve Fizik Muayene

Çocuğun boyu, kilosu ve baş çevresi ölçülür. Ölçümler, yaşa ve cinsiyete göre hazırlanmış persentil tablolarına işlenir. Çocuğun boyu yüzde 3’lük dilimin altındaysa, boy kısalığından şüphelenilir. Ailedeki boy uzunlukları da dikkate alınır.

2. Büyüme Hızı Değerlendirmesi

Çocuğun yıllık boy uzama miktarı hesaplanır. Normalde çocuklar yılda ortalama 5-6 cm uzar; bu hızın altı uyarıcıdır.

3. Kemik Yaşı Ölçümü

El bilek grafisi (röntgen) çekilerek çocuğun kemik yaşı, takvim yaşıyla karşılaştırılır. Gecikmiş kemik yaşı, büyüme potansiyelinin devam ettiğini gösterebilir.

4. Kan Testleri

Büyüme hormonu, tiroid hormonları, D vitamini, demir, çinko gibi gelişimi etkileyen değerler kontrol edilir. Gerekirse açlık kan şekeri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri de yapılabilir.

5. Görüntüleme ve İleri Testler

Beyin MR’ı ile büyüme hormonu eksikliğine neden olabilecek hipofiz bezi sorunları incelenebilir. Genetik hastalık şüphesi varsa kromozom analizi yapılabilir.

Çocuklarda Boy Kısalığı Nasıl Tedavi Edilir?

1. Fizyolojik Boy Kısalıkları

Genellikle tedavi gerektirmez. Düzenli takip yeterlidir.

2. Büyüme Hormonu Eksikliği

Büyüme hormonu tedavisi uygulanır. Enjeksiyon yoluyla verilir ve uzun süreli bir tedavidir.

3. Diğer Tıbbi Durumlar

Hipotiroidi varsa tiroid ilaçları; beslenme yetersizliği varsa diyet takviyeleri ve kronik hastalık varsa ilgili branşlarda tedavi süreci yürütülür.

Ebeveynler Nelere Dikkat Etmelidir?

• Çocuğun boy ve kilo gelişimini düzenli takip edin.
• Dengeli beslenmeye ve uyku düzenine dikkat edin.
• Çocuğu yüzme, basketbol gibi boy uzamasına katkı sağlayan sporlar yapmaya teşvik edin.
• Şüphe durumunda mutlaka bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurun.